شب یلدا

نزدیک به چند هزار سال است که آخرین شب پاییز که تاریک ترین و درازترین شب سال است توسط ایرانیان جشن گرفته می شود و آیین ها و رسومات مختلفی در این شب به یاد ماندنی در کنار هم سپری می کنند ، شب زیبایی که در شهرهای مختلف ایران آداب و رسومی دارد. شب یلدا بلندترین شب سال که به زمان مابین غروب آفتاب از تاریخ ۳۰ آذر یعنی آخرین روز پاییز تا طلوع آفتاب ۱ دی ماه یعنی نخستین روز زمستان مربوط می شود مصادف با انقلاب زمستانی در نیمکره شمالی می باشد به همین علت از آن تاریخ به بعد طول شب کوتاه تر و طول روز بیشتر می شود. از آیین های رایج و معروف و مرسوم شب یلدا می توان به آتش روشن کردن،قصه گویی ریش سفیدان و بزرگان،خوردن تنقلات و تفآلی بر حافظ اشاره کرد.

غذاها و خوراکی های  شب یلدا در هر شهر متفاوت است که در این مقاله به چند نمونه از غذاها و خوراکی های شهرهای مختلف می پردازیم:

گیلان، آوکونوس: آوکونوس یکی از خوردنی‌هایی است که در این منطقه در شب یلدا رواج دارد و به روش خاصی تهیه می‌شود. در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می‌ریزند، خمره را پر از آب می‌کنند و کمی نمک هم به آن اضافه می‌کنند و در خمره را می‌بندند و در گوشه‌ای خارج از هوای گرم اتاق می‌گذارند. ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه می‌شود. آوکونوس در اغلب خانه‌های گیلان تا بهار آینده پیدا می‌شود و هر وقت هوس کنند ازگیل‌تر و تازه و پخته و رسیده و خوشمزه را از خمره بیرون می‌آورند و آن را با گلپر و نمک در سینه‌کش آفتاب می‌خورند.

شیراز، کلم پلو:کلام پلو غذای سنتی شیراز، شهری باستانی در جنوب ایران است. مواد اصلی غذاهای معروف محلی، برنج، کلم قمری، سبزیجات معطر، کوفته و رب انار است. این غذای خوشمزه و اشتها آور به عنوان غذای اصلی شب یلدا در شیراز شناخته می‌شود. مردم شیراز سفره شب چله را همانند سفره نوروز رنگین میکنند.آنها سردیجاتی از جمله مرکبات و هندوانه را برای افراد سرد مزاج و خوراکی های گرم از جمله خرما و رنگینک را برای افراد با مزاج گرم آماده میکنند.خواندن شعرهای حافظ یکی از رسم های جدا نشدنی برای شیرازی ها است.حافظ خوانی به عنوان رسم همیشگی و کلی شب نشینان یلدا شده است.

رودبار،ماهی پلو:مردم شهر رودبار برای شب چله ماهی پلو درست می کنند.آن ها برای تهیه ماهی پلو،سبزی،برنج و روغن را پخته و ماهی را سرخ شده را به صورت تکه ای لای سبزی پلو می گذارند.یکی از رسوم جالب مردم رودبار این است که پیش از سرخ کردن ماهی،پولک های آن را تراشیده و خوب می شویند.بعذ از صرف غذا،سینی حاوی پولک های ماهی را سر سفره آورده و از کوچکترین فرد خانواده خواسته میشود که یک مشت از پولک های داخل سینی را بردارد.سپس پولک های داخل مشت کودک شمرده میشود.اعتقاد بر آن است اگر عدد نهایی زوج باشد زمستان پیش رو پر باران خواهد بود

قزوین،انار پلو:انار پلو (انار و برنج) غذایی لذیذ است که معمولا در شهر قزوین و به خصوص در شب یلدا، تهیه می‌شود. میهمانان می‌توانند از یک غذای رنگارنگ تهیه شده از برنج، انار، مرغ، گشنیز، دارچین، زعفران و مغز پسته و بادام خرد شده لذت ببرند.

زنجان ، خاگینه خرما:خاگینه خرما، که ماده اصلی آن میوه خرما است، شام سنتی و محبوب شب یلدا در شهر زنجان است. با توجه به مواد تشکیل دهنده این غذا که شامل تخم مرغ، خرما، کره و زعفران است، خاگینه خرما جزو غذاهای مقوی و پرانرژی به شمار می‌رود.

تبریز، پالدا: پالدا دسری است که هموطنان تبریزی در شب یلدا تهیه و میل می‌کنند. این دسر خوشمزه زرد رنگ بوده و تا حدی مشابه مسقطی است، با این تفاوت که فاقد روغن بوده و غلظتی شبیه به ماست دارد. این دسر از آب، نشاسته، گلاب، شکر و زعفران تهیه می‌شود.

لرستان،گندم شیره :اهالی لرستان یک نوع خوراکی ویژه به نام گندم شیره دارند که مخصوص شب یلدا است. بری تهیه این خوراکی محلی، ابتدا گندم را در شیره خیس کرده و زردچوبه و نمک را به آن اضافه می‌کنند. در مرحله بعد، گندم‌ها را روی ساروج ریخته و برشته می‌کنند و در نهایت، همره با گردو، خلال بادام، سیاه دانه، کشمش و کنجد ترکیب کرده و میل می‌کنند.

 سنندج،کالک تورش :خربزه ترش که در زبان محلی کالک تورش نامیده می‌شود، از خوراکی‌های مخصوص شب یلدای مردم سنندج است. برای تهیه این خوراکی، چند ماه قبل از شب یلدا، خربزه‌ها را داخل تفاله سرکه می‌ریزیند تا پیش از رسیدن شب چله آماده مصرف شوند. از دیگر خوراکی‌هایی که مردم این شهر در شب یلدا مصرف می‌کنند می‌توان به دلمه کلم و برگ مو اشاره کرد.