تغییرات و اختلالات عمده در جریان زنجیره تامین جهانی، به زودی باعث رشد سریع خرید و فروش قهوه لیبریکا (Coffea Liberica) می‌شود. گونه‌ای از دانه قهوه که تا کنون زیر سایه عربیکا و ربوستا بوده است.

این مساله یکی از برداشت‌های اصلی گزارش جدید گروهی از محققان کشاورزی به سرپرستی و رهبری دانشمند مشهور گیاه شناسی قهوه.آرون پی دیویس (Aaron P. Davis) از باغ گیاه شناسی سلطنتی بریتانیا، کیو (UK’s Royal Botanic Gardens, Kew) است.

پیدایش دانه های قهوه جدید

در مقاله ای که در ماه دسامبر در Nture plants منتشر شد. دیویس و سایر نویسندگان پیشنهاد کرده‌اند که توسعه رشد و پرورش لیبریکا و به ویژه نوع اکسلسا (excelsa) آن ممکن است ثابت کند. که کمترین اختلال، مقرون به صرفه ترین و موفق ترین استراتژی سازگار با محیط زیست برای کل صنعت قهوه است.

همانطور که مطالعات فراوانی نشان می‌دهد که تغییرات آب و هوایی، چشم انداز مناسب برای تولید قهوه تجاری (commercial coffee) را تغییر خواهد داد. به ویژه تولید قهوه عربیکا که کیفیت بالاتری دارد و به طور کلی حساس تر است. نویسندگان بر این باورند که توسعه گیاهان زراعی جدید نسبت به جابجایی مزارع یا تطبیق شیوه‌های کشت در مزارع موجود احتمالاً استراتژی سازگارتر و موثرتری خواهد بود.

نگاهی به تاریخچه کشت لیبریکا

 ایده گسترش پورتفولیو محصولات قهوه با ارقام (cultivar: رقم، تیپ یا کولتیوار به معنای یک گونه کشت شد مجموعه‌ای از گیاهان انتخاب خصوصیات مطلوب است که در طول دوره تکثیر حفظ می‌شوند. بیشتر کولتیوارها یا ارقام در هنگام کشت به وجود می‌آیند. اما برخی از آنها از گیاهان وحشی هستند که دارای ویژگی‌های متمایز هستند – ویکی پدیا)، هیبریدها و گونه‌های جایگزین جدید. با تمرکز بر گونه‌های فراموش شده یا کمتر استفاده شده. به‌ویژه آنهایی که زمانی در مقیاس بزرگ کشت و صادر می‌شدند، مورد توجه مجدد قرار گرفته است.

لیبریکا در واقع سابقه‌ای طولانی و جالب در کشت و تجاری سازی دارد که به اوایل دهه ۱۸۰۰ باز می‌گردد، از جمله برخی تلاش‌های اخیر برای ترویج لیبریکا در نقاطی از جمله بورنئو و مالزی در جنوب شرقی آسیا، و اوگاندا و سودان جنوبی در شرق آفریقا.

نویسندگان با توجه به ظهور و به شهرت رسیدن دانه قهوه لیبریکا در دهه ۱۸۸۰، آن را به عنوان جایگزین یا مکمل احتمالی برای عربیکا در مناطق کشت قهوه در سراسر جهان ترسیم می‌کنند.

نویسندگان مقاله اینگونه نوشته‌اند: «گزینه‌ای جایگزین برای دانه قهوه عربیکا وجود نداشت، تا اینکه در طول دو دهه آخر قرن نوزدهم، مناطق در دسترس برای تولید قهوه لیبریکا به میزان قابل توجهی در سراسر کمربند استوایی کم ارتفاع جهان، از جمله در آمریکای جنوبی، جزایر کارائیب، آفریقا، جزایر اقیانوس هند (از جمله در ماداگاسکار و سیشل)، آسیا (از جمله در هند، مالزی و جاوه) و استرالیا گسترش یافت».

اکسلسا vs لیبریکا

لیبریکا با میوه‌ها و دانه‌های بسیار بزرگ‌تر، و همچنین درختانی با ارتفاع تقریبی ۵ تا ۱۱ متر شناخته شده است، درختچه‌های عربیکا و ربوستا در مقایسه کوتاه تر هستند، که به طور بالقوه موانعی در چیدن و فرآوری قهوه ایجاد می‌کند. با این حال مانع اصلی گونه لیبریکا در این مرحله، این واقعیت ساده است که طعم چندان خوبی ندارد.

نویسندگان با در نظر گرفتن این مساله، در اینجا از اکسلسا (excels) – گونه‌ای از لیبریکامی‌گویند. که در سال‌های اخیر در میان محققان و همچنین نقش آفرینان تجاری که به دنبال تمایز بازار. تنوع محصول و روش‌های سازگار با محیط زیست هستند. جذابیتی دوباره پیدا کرده است.

در نتیجه این تحولات

نویسندگان خاطرنشان می‌کنند که اکسلسا به لحاظ تاریخی نادیده گرفته شده است. زیرا در زمان سقوط تجارت لیبریکا در اواخر دهه ۱۸۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ کشف شد. علیرغم نامشخص بودن نسبی آن در بازار، اکسلسا ممکن است. مزایای بی شماری نسبت به لیبریکا سنتی از نظر کیفیت قهوه و الزامات کشت داشته باشد. و در عین حال مقاومت ثابت شده لیبریکا در برابر آفات و بیماری‌ها را حفظ کند.

آزمایشات محققان

محققان در مورد اکسلسا اینگونه می‌گویند: «از نظر زراعی و ویژگی‌های حسی، اغلب آن را برتر از لیبریکا می‌دانند. این محصول به دلیل بازدهی بالا مورد توجه قرار گرفت که در برخی کشورها با ربوستا و عربیکا مقایسه می‌شد یا حتی کیفیتی بیشتر داشت. همچنین اکسلسا دارای ویژگی‌های مثبت زراعی دیگری نیز هست که شامل رسیدن همزمان میوه، خوشه‌بندی محکم میوه‌ها در گره‌های برگ (مانند ربوستا، اما برخلاف بسیاری از انواع لیبریکا) و توانایی مقاومت در برابر هرس است».

چشم انداز

علیرغم سابقه کشت و چشم انداز امیدوار کننده در مورد کیفیت‌های حسی و سایر عوامل تجاری مهم دانه لیبریکا و اکسلسا، نویسندگان خاطرنشان می‌کنند. که به احتمال زیاد صنعت قهوه تا زمانی که با شوک‌های قابل توجه به منابع موجود عربیکا و ربوستا مواجه نشود. تحقیقات مبتنی بر بازار یا وفق پذیری تجاری را شروع نخواهد کرد.

متأسفانه برای میلیون‌ها نفری که برای امرار معاش و مدیریت زندگیشان به تولید قهوه متکی هستند طی چند دهه آینده ممکن است چنین اختلالاتی به وقوع بپیوندد.

تاریخچه کشاورزی قهوه نشان می‌دهد که گونه‌های کم استفاده احتمالاً به عنوان پاسخی به اختلالات شدید در زنجیره تأمین مورد استفاده قرار خواهند گرفت.

در مورد قهوه معرفی و پرداختن به گونه لیبریکا و سپس ربوستا پاسخی به ویرانی عمده ناشی از اپیدمی، قهوه در اواخر قرن نوزدهم بود.

سطح و شدت مسائل مربوط به تغییرات اقلیمی، شاید در ارتباط با مشکلات آفات و بیماری‌ها به عنوان عوامل مختل کننده زنجیره تامین برای عربیکا و روبوستا احتمالاً عوامل کلیدی حاکم در ظهور مجدد لیبریکا (از جمله اکسلسا) به عنوان عامل اصلی گونه های گیاهی زراعی هستند.

منبع: Dailycoffeenews