کیت‌لاین/ سرویس تحریریه: از روزگار باستان، مردم برای نوشیدن مایعات از داخل ظرف، از نی‌های طبیعی استفاده می‌کردند. نی‌های طبیعی در واقع ساقه‌های باریک و پوک برخی گیاهان بودند که خصوصاً در نیزارها یافت می‌شد. اشکال اصلی نی طبیعی این بود که خودش هم طعم داشت، بنابراین هنگام استفاده، طعم نی با طعم نوشیدنی ترکیب می‌شد. ماروین استون، مخترع آمریکایی، برای حل این مشکل یک کاغذ را به شکل نوار درآورد و به دور یک مداد پیچید و بعد، لبه‌های آن را چسباند و برای جلوگیری از سست و خمیر شدن کاغذ در اثر تماس با مایعات، آن را با پارافین پوشاند. بدین ترتیب نی مصنوعی اختراع شد. او در سال ۱۸۸۸ مسیحی اختراع خود را ثبت کرد و دو سال بعد هم آن را به تولید رساند.
در سال ۱۹۳۷، جودیت‌کوچولو می‌خواست نوشیدنی‌اش را با نِی بخورد، اما نی برای او بلند بود و هر چه تقلا می‌کرد نمی توانست دهان خود را به انتهای نی کاغذی برساند، و دریغ از قدری انعطاف! اگر نی، بدون گرفتگی مسیر، می‌توانست فقط اندکی خم شود، مشکل جودیت حل می‌شد. جوزف فریدمن، که مدتی نظاره‌گر کشمکش دختر خردسالش با این نی رام‌نشدنی بود، برای حل این مشکل فکری کرد. او یک پیچ فلزی داخل نی گذاشت و سپس نخ دندان را روی همان قسمت‌هایی از نی که پیچ در زیر آن قرار گرفته بود، پیچاند. فشار نخ‌های پیچیده شده به روی سطح و فشار رزوه‌های پیچ از داخل نی، شکل آن قسمت از نی را تغییر داد و روی آن یک چین‌خوردگی مارپیچ ایجاد کرد. این دیگر آن نی سابق نبود، و حالا نی جدیدی متولد شده بود: نی تاشو، که دیگر می‌توانست به راحتی خم شود. جوزف ده سال در انتظار فروش نی‌هایش ماند، اما سرانجام نه رستوران‌ها، بلکه بیمارستان‌ها مشتری او شدند. پرستاران متوجه شده بودند که بیماران بستری با نی تاشو به راحتی مایعات را می‌نوشند.
نی برای بیشتر نوشیدنی‌ها ضروری ست، چرا که کمک می‌کند مایعات بدون خطر ریختن به راحتی نوشیده شوند. گاهی نیز در نوشیدنی تکه‌های یخ هست و نی از رسیدن یخ به دهان جلوگیری می‌کند. خیلی‌ها خوردن نوشیدنی با نی را بیشتر از خوردن آن از لبه‌ی لیوان دوست دارند. حالا دیگر در رستوران‌ها، نی کنار نوشیدنی کاملاً رایج و مرسوم است.
امروزه دیگر سال‌ها ست که نی‌های کاغذی اولیه از رده تولید خارج شده‌اند و به جای آنها نی‌های پلاستیکی استفاده می‌شود. مشکلات محیط زیستی مصرف پلاستیک، باعث شده که اخیراً تلاش‌هایی برای یافتن جانشینی برای نی پلاستیکی انجام شود، هر چند هنوز جانشینی که هم از لحاظ کارکرد و هم از لحاظ صرفه اقتصادی مناسب باشد پیدا نشده است. به طور محدود، از اجناس دیگری مانند شیشه، گیاه بامبو، استیل، کاغذ، سیلیکون و اجناس دیگر نیز نی تولید می‌شود، اما تعداد آنها قابل مقایسه با نی‌های پلاستیکی نیست. درباره‌ی میزان مصرف نی‌های پلاستیکی، آمارهای نگران‌کننده‌ای وجود دارد. برای نمونه فقط در ایالات متحده روزانه ۵۰۰ میلیون نی پلاستیکی به مصرف می‌رسد. اگرچه در معدودی از شهرهای جهان مصرف نی‌های پلاستیکی ممنوع اعلام شده، اما هنوز تغییر آشکاری در میزان مصرف ایجاد نشده است.
نی اگرچه سازوکار ساده‌ای دارد، اما در انواع مختلفی تولید می‌شود. طول، رنگ، و کالیبر نی‌ها با هم متفاوت است. هر چه نوشیدنی غلیظ‌تر باشد بهتر است قطر یا کالیبر نی نیز بیشتر باشد. بعضی از مردم نی ضخیم‌تر را به خاطر اینکه موج‌های بزرگ‌تری از نوشیدنی با خرده‌های یخ یا تکه‌های میوه را از خود عبور می‌دهد بیشتر می‌پسندند. نوع خاصی از نی هم، نی قاشقی است که می‌تواند هم‌زمان نقش قاشق را هم بازی کند. در انتهای این نی، زائده‌ای است که شکل قاشق به آن می‌دهد. این قبیل نی‌ها، عملکردی نزدیک به قاشق برای هم زدن و جابه جایی محتویات نوشیدنی را نیز دارند.
نی‌های صاف، از مدلی که ماروین استون اختراع کرد هنوز هم تولید می‌شوند. این قبیل نی‌ها «چین‌خوردگی» یا «زانویی» ندارند و نمی‌شود آنها را بدون انسداد مسیر انتقال خم کرد. نی‌های تاشو نیز بر حسب «طول چین‌خوردگی» و زاویه‌ای که می‌توانند ایجاد کنند (که معمولاً از ۴۵ تا ۹۰ درجه است) انواع و اقسام دارند. مثلاً نوعی از نی با «تعداد بالای طوق‌های زانویی» یا «چین‌خوردگی بلند» تولید می‌شود که بسیار انعطاف‌پذیر است و به آن، نی مارپیچ، جادویی، یا فانتزی می‌گویند. انعطاف زیاد این نی، این امکان را به شما می‌دهد که آن را در جهت‌های مختلف بچرخانید و به اشکال مختلف درآورید. گاهی حتی قسمت چین‌خوردگی آن را گره می‌زنند، اما چین‌خوردگی بلند، باعث می‌شود مسیر مسدود نشود و نوشیدنی پس از عبور از تونلی پرپیچ و خم، به دهان نوشنده برسد!
در ایران، هنگامی که می‌خواهید برای رستوران یا کافه‌تان نی بخرید، به اسامی مختلفی برمی‌خورید از جمله نی نوشابه، نی نوشابه تاشو، نی کافه، نی کافه تاشو، نی مک‌دونالد، نی آیس‌پک، نی هات‌چاکلت، نی فانتزی یا نی مارپیچ، نیِ یو شکل، نی نوتلا و از این قبیل. این اسامی معمولاً اشاره به طول و انعطاف و کالیبرهای مختلف نی دارد. گاهی نیز بر اساس بسته‌بندی نی‌ها را نام‌گذاری می‌کنند، مثلاً نی تک‌پوشش یا نی کاوردار، نی فله، نی قطاری، نی پرفراژ، نی کیلویی و از این قبیل.
خلاصه اینکه نی علی‌رغم سادگی‌اش، تاریخی با فراز و فرود پشت سرش دارد و در انواع و اقسام تولید و استفاده می‌شود. و البته با تمام سادگی‌اش، گاهی بخش مهمی از لذت نوشیدن شما ست.
نوشته قاسم خسروی
به به مرسی از آقای خسروی
چه جالب