راهنمای خرید فنجان قهوه مناسب برای کافه‌ها
انتخاب بهترین شات و کاپ قهوه خوری برای کافی شاپ ها و رستوران ها
نسخه صوتی مقاله انواع فنجان، شات و کاپ قهوه را از باکس زیر گوش دهید:
آنچه در این مقاله میخوانید:
- شات گلاس اسپرسو
- شات گلاس اسپرسو چیست و چرا برای باریستاها حیاتی است؟
- فنجان اسپرسو (Espresso Cup)؛ سنت، زیبایی، پر کاربرد
- ماگ قهوه راحتی، تنوع و حجم بیشتر
- فنجان های کاپوچینو، لاته و فلت وایت – هنر تعادل میان شیر و اسپرسو
- لیوان های دوجداره قهوه خوری و اسپرسو ترکیب علم و زیبایی
- لیوان های موج دار یا کرکره ای (Ripple Cups) – انتخابی استاندارد برای سرو بیرون (Take-away)
- فنجان های فرهنگی و خاص – بازتابی از سنت و هویت هر کشور و اقلیم
- جمع بندی و راهنمای نهایی انتخاب ظرف قهوه
شات گلاس اسپرسو
چرا ظرف قهوه مهم است؟
در دنیای قهوه، تجربه نوشیدن تنها به طعم محدود نمی‌شود؛ شکل و جنس ظرفی که قهوه در آن سرو می شود نیز نقش پررنگی در لذت نهایی بازی می کند. تفاوت میان یک اسپرسو در فنجان ضخیم سرامیکی و همان نوشیدنی در یک شات گلاس ساده شیشه ای، به وضوح در طعم، دما و حس نوشیدن قابل لمس است.
تحقیقات نشان داده‌اند که نوع فنجان یا لیوان می تواند حتی درک شما از تلخی یا شیرینی قهوه را تغییر دهد. عواملی مثل ضخامت دیواره، رنگ داخلی ظرف، تنگی دهانه یا حتی وزن فنجان، همه در القای حس حرفه ای بودن، گرمای نوشیدنی و کیفیت آن مؤثرند.
در این مقاله، به بررسی تخصصی انواع لیوان و فنجان قهوه می پردازیم و به شما کمک می کنیم که بدانید برای هر نوشیدنی از چه ظرفی استفاده کنید چه در خانه باشید، چه صاحب یک کافه‌ی حرفه ای.
شات گلاس اسپرسو چیست و چرا برای باریستاها حیاتی است؟
شات گلاس یا Espresso Shot Glass یکی از دقیق ترین ابزار ها در دنیای باریستا ها می باشد. این لیوان های کوچک، که معمولاً بین ۳۰ تا ۹۰ میلی لیتر گنجایش دارند، نه تنها برای سرو اسپرسو استفاده می شوند، بلکه نقش مهمی در کنترل دوز، مشاهده کرما یا Crema (لایه‌ی خامه‌ای سطح اسپرسو) و پایش کیفیت ایفا می کنند.
ویژگی‌های یک شات گلاس خوب:
- جنس: معمولاً شیشه ای (برای مشاهده شفاف کرما)، اما مدل‌های سرامیکی یا فولاد ضد زنگ هم موجودند.
- دو جداره یا معمولی: مدل‌های دوجداره به حفظ دما و جلوگیری از سوختن دست کمک می کنند.
- دارای نشانگر حجم: برای باریستاها ضروری است تا میزان دقیق عصاره گیری را ببینند.
Dine-in vs Take-away سرو داخل سالن یا بیرون بر
در حالت Dine-in، شات گلاس ها بیشتر برای اندازه گیری دقیق شات و سرو مستقیم استفاده می شوند مخصوصاً در کافی شاپ های تخصصی که قهوه را با دقت علمی آماده می کنند. اما در Take-away، معمولاً از شات‌گلاس استفاده نمی‌شود، چون نوشیدنی مستقیم در فنجان یا لیوان نهایی (معمولاً یکبار مصرف) ریخته می شود. با این حال، در برخی کافه های حرفه ای حتی در مدل‌های بیرون بر نیز ابتدا اسپرسو در شات گلاس عصاره گیری شده و سپس منتقل می شود تا کیفیت کرما حفظ شود.
توصیه حرفه‌ای
اگر باریستا هستید یا در حال راه اندازی کافی‌شاپ هستید، یک شات گلاس شفاف، مقاوم در برابر حرارت و با لبه ای صاف، از واجبات تجهیزات شماست. این ابزار ساده می تواند تفاوت میان یک اسپرسوی معمولی و یک اسپرسوی حرفه‌ای را رقم بزند.
فنجان اسپرسو (Espresso Cup)؛ سنت، زیبایی، پر کاربرد
اگرچه شات گلاس نقش مهمی در دقت عصاره گیری اسپرسو دارد، اما برای سرو نهایی، بسیاری از کافه ها از فنجان اسپرسو استفاده می کنند ظرفی که سال هاست بخشی جدا نشدنی از فرهنگ قهوه نوشی است.
ویژگی‌های یک فنجان اسپرسو استاندارد:
- حجم: معمولاً بین ۶۰ تا ۹۰ میلی‌لیتر، برای جای دادن یک یا دو شات اسپرسو
- جنس: سرامیک ضخیم یا چینی با کیفیت بالا، که به حفظ دمای قهوه کمک می کند
- شکل: دهانه‌ی نسبتاً باز، بدنه ضخیم، پایه محکم برای ایستادن دقیق روی سینی یا دستگاه اسپرسو ساز
- رنگ داخلی: معمولاً سفید یا روشن برای نمایش دقیق رنگ کرما
چرا فنجان اسپرسو سرامیکی مهم است؟
قهوه در عرض چند ثانیه پس از عصاره گیری شروع به از دست دادن دمای خود می کند. سرامیک ضخیم می تواند این فرایند را کند کرده و کیفیت نوشیدنی را حفظ کند. همچنین، از نظر تجربه حسی، وزن و بافت فنجان هنگام گرفتن آن، حس حرفه ای و دلپذیری به کاربر منتقل می کند چیزی که در ظروف سبک تر مثل شات گلاس یا فنجان های دوجداره شیشه ای کمتر احساس می شود.
Dine-in only vs Take-away
- در Dine-in، استفاده از فنجان سرامیکی مرسوم است. نه تنها به دلیل حفظ دما، بلکه به خاطر زیبایی شناسی تجربه نوشیدن اسپرسو در محیط کافی شاپ. یک فنجان سرامیکی گرم، سینی کوچک، قاشق مخصوص و یک لیوان آب کوچک، همگی بخشی از سرو حرفه‌ای اسپرسو هستند.
- اما در حالت Take-away، فنجان سرامیکی عملاً حذف می‌شود و اسپرسو مستقیماً در یک لیوان کاغذی بسیار کوچک ریخته می شود. این لیوان‌ها معمولاً ۴ تا ۶ اُنس ظرفیت دارند و از جنس های موج دار یا چند لایه برای حفظ حرارت ساخته می شوند. البته در بسیاری از کافه های زنجیره ای، اسپرسو به صورت دبل در لیوان‌های بزرگ تر سرو می شود و دیگر خبری از دقت اسپرسوی کلاسیک نیست.
نکته: اگر تجربه اسپرسو نوشی برای مشتری مهم است، بهتر است حتی برای بیرون بر از لیوان های کوتاه، ضخیم، و یکبار مصرف با کیفیت استفاده شود تا حس سرو Dine-in تا حدی باز تولید شود.
ماگ قهوه راحتی، تنوع و حجم بیشتر
ماگ ها احتمالاً محبوب ترین ظرف نوشیدنی های گرم در خانه ها، دفاتر و حتی بعضی کافی‌شاپ ها هستند. آن ها ساده، همه کاره، و در انواع جنس ها، طرح ها و حجم ها تولید می شن. اما آیا هر ماگی برای هر نوع قهوه ای مناسبه؟ نه دقیقاً!
ویژگی های اصلی ماگ:
- حجم معمول: ۲۵۰ تا ۴۰۰ میلی لیتر؛ بعضی مدل‌ها تا ۵۰۰ یا حتی ۶۰۰ میلی لیتر هم ظرفیت دارن.
- جنس: سرامیک لعاب دار (متداول ترین)، شیشه ای، استیل دوجداره، یا بامبو های ترکیبی.
- شکل: بدنه ای استوانه ای یا منحنی با دسته‌ی بزرگ برای گرفتن راحت.
چه نوشیدنی هایی در ماگ سرو می شن؟
ماگ ها به‌دلیل ظرفیت زیاد و ضخامت مناسب، برای نوشیدنی هایی مثل این‌ها فوق العاده‌اند:
- آمریکانو (قهوه رقیق‌شده با آب داغ)
- لاته بزرگ
- کاکائو داغ
- چای گیاهی
- قهوه فوری (instant coffee) یا Drip Coffee
مزایا و معایب ماگ ها:
مزایا:
- مناسب برای نوشیدن آرام و طولانی
- امکان چاپ و طراحی اختصاصی
- تنوع بسیار در بازار
- سازگار با ماشین ظرف شویی
معایب:
- معمولاً حرارت را سریع از دست می دهند (مگر دوجداره باشند)
- فرم دهانه برای لاته آرت چندان مناسب نیست
- وزن زیاد برای برخی افراد
Dine-in only vs Take-away
- در حالت Dine-in، ماگ ها معمولاً برای نوشیدنی هایی استفاده می شوند که مشتری وقت بیشتری برای نشستن دارد. مثلاً نوشیدن یک لاته بزرگ با مطالعه یا گفت و گو. در برخی کافی شاپ ها، ماگ های سفارشی با طراحی برند برای ایجاد حس خاص استفاده می شوند.
- اما در Take-away، استفاده از ماگ عملاً جای خودشان را به لیوان های دوجداره یکبار مصرف یا لیوان های قابل حمل چندبار مصرف (مانند تراول ماگ‌ها) داده اند. برخی برندها مثل Starbucks حتی به مشتری‌هایی که با ماگ شخصی خود می آیند، تخفیف می‌دهند.
نکته: اگر کافه‌دار هستید و می‌خواهید تجربه‌ی خانگی و صمیمی برای مشتری خلق کنید، استفاده از ماگ در Dine-in می‌تونه امضای برند شما باشه.
فنجان های کاپوچینو، لاته و فلت وایت – هنر تعادل میان شیر و اسپرسو
در دنیای قهوه، نوشیدنی هایی مانند لاته، کاپوچینو و فلت‌وایت نه تنها در نسبت شیر و اسپرسو تفاوت دارند، بلکه برای نمایش صحیح طعم و بافت، نیازمند فنجان هایی با ویژگی های دقیق و متفاوت اند. شکل، حجم و دهانه فنجان نقش مهمی در ایجاد فوم، لایه بندی طعم و اجرای لاته آرت دارند.
فنجان لاته
- حجم: ۲۴۰ تا ۳۶۰ میلی لیتر
- شکل: عریض و عمیق، با دهانه باز و دیواره ی بلند
- کاربرد: مناسب برای نوشیدنی هایی با نسبت شیر بالا، مخصوصاً برای نمایش طرح های لاته آرت
نکته: اگر لاته در فنجانی با دهانه تنگ سرو شود، کف شیر فشرده می شود و طرح آرت خراب خواهد شد.
فنجان کاپوچینو
- حجم: حدود ۱۵۰ تا ۱۸۰ میلی‌لیتر
- شکل: فنجانی جمع وجور تر با دهانه متوسط و عمق بیشتر نسبت به لاته
- کاربرد: نوشیدنی هایی با نسبت مساوی اسپرسو، شیر بخار داده شده و فوم
نکته: دیواره‌ی فنجان کاپوچینو باید ضخیم باشد تا دمای شیر را حفظ کند و لایه کف، تا زمان نوشیدن ثابت بماند.
فنجان فلت وایت
- حجم: ۱۴۰ تا ۱۶۰ میلی‌لیتر
- شکل: مشابه کاپوچینو اما با دهانه بازتر برای ترکیب بهتر شیر و اسپرسو
- کاربرد: نوشیدنی متمرکز بر طعم قهوه، با لایه‌ای نازک از میکروفوم
نکته: فنجان فلت وایت معمولاً پایین تنه‌ای صاف و دیواره ای ملایم دارد که جریان شیر بخار داده شده را کنترل می‌کند.
Dine-in only vs Take-away
- در Dine-in، استفاده از این فنجان های کلاسیک سرامیکی رایج است، به ویژه اگر در کافه ای با سرویس حرفه ای حضور داشته باشید. این فنجان ها امکان اجرای لاته آرت را فراهم می کنند و حس خاصی از تجربه قهوه نوشی منتقل می کنند.
- اما در Take-away، طرح لاته آرت به سختی در لیوان های کاغذی یا پلاستیکی شکل می گیرد. بسیاری از کافه ها از لیوان های دوجداره مخصوص با دهانه باز استفاده می کنند که بتوانند تا حدی نمای لاته آرت را حفظ کنند. برخی برند های نوآور، فنجان های بیرون‌بر با درب شفاف عرضه کرده اند تا جلوه‌ی نوشیدنی حفظ شود.
توصیه حرفه‌ای: اگر کافه‌ای دارید که لاته‌آرت جزو DNA برند شماست، برای سفارش بیرون بر، از لیوان هایی با دهانه باز و مقاوم استفاده کنید تا طرح ها از بین نروند.
لیوان های دوجداره قهوه خوری و اسپرسو ترکیب علم و زیبایی
Double-wall cups یا همان لیوان های دوجداره، به طور خاص برای حفظ دمای نوشیدنی و ایجاد تجربه ای تمیز و حرفه ای طراحی شده اند. این لیوان‌ها معمولاً از شیشه‌ی مقاوم در برابر حرارت ساخته می شن و در ساختارشون یک فضای خلأ بین دیواره داخلی و خارجی وجود داره.
مزایای لیوان دوجداره:
عایق حرارتی قوی
مایع داغ داخل لیوان، دست شما رو نمی سوزاند و در عین حال نوشیدنی برای مدت طولانی گرم باقی می‌ماند.
جلوه ی بصری زیبا
به دلیل شفاف بودن و طراحی شناور، قهوه، لایه‌های کرما یا فوم شیر خیلی حرفه ای و جذاب دیده می‌شوند.
سبک و مقاوم
برخلاف ظاهر شکننده، اغلب از شیشه های بوروسیلیکات ساخته می‌شوند که بسیار سبک و مقاوم در برابر حرارت و ضربه هستند.
بدون تعریق
در نوشیدنی های سرد، سطح بیرونی لیوان خیس یا بخارزده نمی شود برخلاف لیوان های معمولی شیشه ای.
برای چه نوشیدنی هایی مناسب هستند؟
- اسپرسو سینگل یا دابل (نسخه‌های ۸۰ تا ۱۰۰ml)
- فلت‌وایت، لاته یا آمریکانو در نسخه‌های ۲۵۰ تا ۳۵۰ml
- نوشیدنی های سرد مانند آیس لاته یا آیس موکا
- چای، دمنوش و حتی شکلات داغ
بسیاری از مدل‌ها با شکل های منحنی خاص یا پایه دار عرضه می شوند که حس مینیمال و لوکس به نوشیدنی می دهند.
Dine-in only vs Take-away
- در حالت Dine-in، لیوان‌های دوجداره به ویژه در کافه‌های مدرن، مینیمال یا boutique coffee bar به کار می روند. مشتری‌ها معمولا با دیدن نوشیدنی داخل این لیوان ها عکس می گیرند و همین باعث می شود برند کافه در شبکه‌های اجتماعی بیشتر دیده شوند.
- اما در Take-away، استفاده از لیوان دوجداره شیشه ای تقریباً رایج نیست چون قابل حمل و ایمن برای بیرون نیستند. با این حال، نسخه هایی از لیوان‌های دوجداره پلاستیکی یا استیل مخصوص سرو بیرون بر یا تراول ماگ ها ساخته شدند که هم از نظر ظاهر و هم عملکرد مشابه این مدل‌ها هستند
لیوان های موج دار یا کرکره ای (Ripple Cups) – انتخابی استاندارد برای سرو بیرون (Take-away)
در شرایطی که سرو نوشیدنی به صورت بیرون بر (Take-away) بخش قابل توجهی از فعالیت روزمره کافه ها را شامل می شود، انتخاب ظرف مناسب برای ارائه ی قهوه به مشتریان اهمیت دو چندان می یابد. لیوان های کرکره ای یا Ripple Cups به عنوان یکی از کاربردی ترین گزینه ها برای سرو نوشیدنی های داغ در بیرون از محیط کافه شناخته می شوند.
مشخصات ساختاری لیوان های کرکره ای:
این لیوان ها به‌طور معمول از سه لایه تشکیل شده اند:
- لایه داخلی: مقاوم در برابر حرارت، با روکش مواد غذایی ایمن (Food Grade)
- لایه میانی: عایق حرارتی جهت کاهش انتقال گرما به دست
- لایه بیرونی: طراحی موج دار جهت افزایش قابلیت در دست گرفتن و جلوگیری از سوختگی
مزایای کلیدی:
- حفظ دمای نوشیدنی به مدت طولانی تر
- عدم نیاز به Sleeves (کاور جداگانه)
- ظاهر حرفه ای و قابلیت چاپ برند
- ارائه‌ی تجربه ای ایمن و خوشایند برای مشتری در حالت Take-away
حجم های استاندارد:
- کوچک: حدود ۲۲۰ میلی لیتر (مناسب برای اسپرسو دابل یا فلت وایت)
- متوسط: ۲۸۰ تا ۳۰۰ میلی‌لیتر (کاپوچینو یا آمریکانو)
- بزرگ: ۴۰۰ تا ۴۵۰ میلی‌لیتر (لاته یا نوشیدنی های ترکیبی شیرین)
در مجموع، انتخاب لیوان مناسب برای نوشیدنی های بیرون بر نه تنها جنبه ی عملی دارد، بلکه می تواند بخشی از تجربه برند شما در ذهن مشتری باقی بگذارد.
فنجان های فرهنگی و خاص – بازتابی از سنت و هویت هر کشور و اقلیم
فرهنگ های مختلف در سراسر جهان، فنجان قهوه را صرفاً به عنوان یک وسیله‌ی کاربردی نمی دانند، بلکه آن را نمادی از آیین نوشیدن، مهمان نوازی و حتی احترام تلقی می کنند. در این بخش، به معرفی نمونه هایی از فنجان های خاص و سنتی در فرهنگ های قهوه خیز می پردازیم:
فنجان قهوه ترک (ترکیه):
فنجانی کوچک، ظریف و اغلب با نقش و نگارهای سنتی. این نوع فنجان معمولاً از چینی یا سرامیک لعاب دار ساخته می شود و برای سرو قهوه ترک کف دار مورد استفاده قرار می گیرد. حجم آن عموماً بین ۶۰ تا ۷۰ میلی لیتر است.
فنجل قهوه عربی (کشورهای حوزه خلیج فارس):
فنجانی بدون دسته با دهانه ای باز و حجم کم (حدود ۴۰ میلی لیتر) که در آیین های رسمی، مجالس خانوادگی و مهمانی ها مورد استفاده قرار می گیرد. این فنجان ها اغلب با رگه های طلایی و طرح های ساده تزئین می شوند.
شات گلاس سنتی ژاپنی:
در برخی کافی شاپ های ژاپنی یا الهام گرفته از فرهنگ شرق آسیا، شات قهوه در فنجان هایی مشابه ظروف ساکه سرو می شود. این ظروف معمولاً سرامیکی، دست ساز و مینیمالیستی هستند و تجربه‌ای هنری و آرامش بخش را منتقل می کنند.
ویژگی مشترک این فنجان ها:
تمام این مدل‌ها صرفاً برای مصرف در محل (Dine-in only) طراحی شده اند و معمولاً در سرویس های بیرون بر مورد استفاده قرار نمی گیرند.
جمع بندی و راهنمای نهایی انتخاب ظرف قهوه
انتخاب ظرف مناسب برای سرو قهوه، یکی از عناصر تعیین کننده در کیفیت ارائه ی نوشیدنی در کافه ها و حتی مصرف خانگی است. این انتخاب باید با توجه به نوع نوشیدنی، شیوه‌ی سرو (در محل یا بیرون بر)، جنس ظرف و انتظارات مشتری صورت گیرد.
جدول راهنمای تطبیقی:
| نوع نوشیدنی | ظرف مناسب | حجم (تقریبی) | نوع سرو |
|---|---|---|---|
| اسپرسو سینگل/دابل | شات‌گلاس یا فنجان سرامیکی | ۳۰ –۶۰ ml | Dine-in / Take-away |
| ریسترتو / لونگو | شات گلاس دقیق یا کاپ اسپرسو | ۲۰ –۹۰ ml | بیشتر Dine-in |
| فلت وایت | فنجان با دهانه باز | ۱۵۰ –۱۶۰ ml | هر دو |
| کاپوچینو | فنجان ضخیم سرامیکی | ۱۸۰ –۲۰۰ ml | هر دو |
| لاته | ماگ یا لیوان دوجداره | ۲۴۰ –۳۶۰ ml | هر دو |
| آمریکانو | ماگ یا لیوان بیرون بر | ۳۰۰ –۴۰۰ ml | بیشتر Take-away |
| قهوه ترک | فنجان سنتی ترک | ۶۰ ml | فقط Dine-in |
| قهوه عربی | فنجل عربی | ۴۰ ml | فقط Dine-in |
توصیه نهایی:
- در محیط های Dine-in، استفاده از فنجان های سرامیکی ضخیم، لیوان های دوجداره یا ظروف سنتی باعث افزایش کیفیت تجربه ی نوشیدن می شود.
- برای Take-away، انتخاب لیوان های حرفه ای مانند ریپل کاپ ها یا تراول ماگ ها نه تنها موجب راحتی مشتری، بلکه معرف سطح خدمات برند شما نیز خواهد بود.
منابع: Our Dining Table
Everything About Espresso Shot Glasses
Rounton Coffee Roasters
Coffee Cup Sizes – The Ultimate Guide
BioPak
Coffee Cup Sizes: Ultimate Guide for Cafes and Importers
Coffee Roaster Rapport
How to Choose the Right Espresso Shot Glass
Nespresso Editions
How to Choose the Perfect Coffee Cup
Nescafé MENA
Coffee Cup Guide – Coffee Culture & Knowledge
