چای ماچا چیست | طرز تهیه آن به چه صورت است؟

نسخه صوتی مقاله را می توانید از باکس زیر گوش دهید:

ماچا (Matcha) پودری است که از آسیاب برگ‌ های چای سبز تهیه می‌ شود و معمولا به صورت چای دم شده مصرف می‌ گردد. روش دم کردن چای ماچا ریشه در فرهنگ ژاپنی دارد و واژه ماچا در زبان ژاپنی به معنای (چای آسیاب‌شده است.) این پودر با همزدن در آب داغ به چایی با طعمی خاکی و ویژه تبدیل می‌ شود که اغلب در مراسم سنتی چای ژاپن مورد استفاده قرار می‌ گیرد. امروزه علاقه و مصرف ماچا در سراسر جهان رو به افزایش است و می‌توان انواع نوشیدنی‌ها و دسرهای ماچا، از جمله لاته‌های ماچا را در کافی‌شاپ‌ها و قنادی‌ها مشاهده کرد.
برای آشنایی بیشتر با چای ماچا و بررسی امکان افزودن آن به منوی خود، ادامه مطلب را مطالعه فرمایید.

چگونه ماچا تهیه می‌شود؟

برگ‌های ماچا

پودر ماچا از آسیاب سنگی برگ‌های تخصصی چای سبز به پودری بسیار ریز و با رنگ سبز زنده تهیه می‌شود. این پودر سپس برای تهیه چای ماچا استفاده می‌گردد. از آنجا که در نوشیدن چای ماچا، برگ‌های چای به طور کامل مصرف می‌شوند، باید برگ‌ها طبق مشخصات بسیار دقیقی کشت و برداشت شوند. مراحل کشت برگ‌های چای سبز برای ماچا به شرح زیر است:

• بوته‌ های چای سبز باید از نور مستقیم خورشید سایه‌دار شوند تا نور فیلتر شده باعث افزایش تولید کلروفیل در هر برگ گردد؛ این امر موجب رنگ سبز غنی و افزایش مواد مغذی می‌شود.
• تازه‌ ترین جوانه‌ها و برگ‌های بهاری به صورت دستی چیده شده و ساقه‌ها جدا می‌شوند.
• برگ‌ها باید ظرف چند ساعت پس از برداشت بخارپز شوند تا از اکسیداسیون جلوگیری شده و رنگ سبز حفظ شود.
• سپس برگ‌ها باید در مکانی خنک خشک شوند.
• پس از خشک شدن، برگ‌ها به آرامی با آسیاب سنگی به پودر بسیار ریز ماچا تبدیل می‌شوند.

فواید چای ماچا چیست؟

ماچا به دلیل فواید سلامتی جذاب خود، به یکی از روند های محبوب کافی‌ شاپ‌ ها و نوشیدنی‌ های جهانی تبدیل شده است. برخی از فواید سلامت ماچا عبارتند از:

• سرشار از آنتی‌ اکسیدان‌ های کاتچین و پلی‌ فنول که تصور می‌شود در محافظت از قلب، بهبود گردش خون و کاهش فشار خون مؤثرند.
• دارای مقدار بالای EGCG (اپی‌گالوکاتچین گالات) که ممکن است خاصیت ضدسرطانی داشته باشد و همچنین متابولیسم را افزایش داده، به سوزاندن چربی، مقابله با ویروس‌های سرماخوردگی و آنفلوآنزا و بهبود درد عضلانی کمک می‌کند.
• دارای سطح بالایی از کلروفیل که به پاکسازی دستگاه گوارش و کاهش بوی بد دهان کمک می‌کند.
• منبعی غنی از فیبرهای روزانه که می‌تواند از افزایش ناگهانی انسولین جلوگیری کرده و پیشرفت دیابت نوع ۱ و ۲ را کند سازد.
• دارای ال-تیانین که اثر آرام‌بخش دارد.
• دارای کافئین برای افزایش انرژی و هوشیاری.

اگرچه ماچا با فواید مختلف سلامتی همراه است، هنوز تعداد محدودی تحقیقات و آزمایش‌های علمی وجود دارد که رابطه مستقیم علت و معلولی آن را به طور کامل اثبات کند.

چه میزان کافئین در هر واحد ماچا وجود دارد؟

با افزایش محبوبیت ماچا، جای تعجب نیست که علاقه‌مندان به قهوه اغلب می‌پرسند «ماچا چقدر کافئین دارد؟» در مقایسه با سایر منابع معمول کافئین، چای ماچا معمولاً کافئین بیشتری نسبت به چای سبز دارد، اما کمتر از قهوه است. میزان کافئین در نوشیدنی‌های ۸ اونسی (حدود ۲۴۰ میلی‌لیتر) به شرح زیر است:

• چای سبز: ۲۰ تا ۴۰ میلی‌گرم
• چای سیاه: ۳۵ تا ۶۰ میلی‌گرم
• ماچا: ۴۰ تا ۷۵ میلی‌گرم
• قهوه: ۸۰ تا ۱۶۰ میلی‌گرم

از آنجا که ماچا همچنین حاوی ال-تیانین است، اثر انرژی‌زای کافئین در بدن به شکل متفاوتی بروز می‌کند. برخلاف کافئین قهوه که معمولاً موجب هوشیاری پرانرژی و پس از آن افت انرژی می‌شود، کافئین موجود در ماچا هوشیاری آرام‌بخش همراه با احساس آرامش بدون خواب‌آلودگی ایجاد می‌کند. با این حال، افراد حساس به کافئین بهتر است حتی با وجود سطح پایین‌تر کافئین نسبت به قهوه، از مصرف ماچا خودداری کنند.

مقدار سرب در ماچا چقدر است؟

یکی از نگرانی‌های اصلی درباره نوشیدن ماچا، احتمال وجود سرب در برگ‌های چای سبز است. گیاهان چای سبز یا Camellia sinensis به طور طبیعی سرب را از محیط خود جذب می‌کنند که ممکن است وارد نوشیدنی‌هایی مانند چای سبز شود. طبق استانداردهای USDA، حد مجاز سرب قابل قبول در چای دم شده ۲ میکرو گرم به ازای هر گرم است و بررسی‌ها نشان داده‌اند که برخی برندهای ماچا که از چین تأمین می‌شوند، میزان سربشان از این حد فراتر رفته است. بنابراین هنگام خرید ماچا، حتماً از برندهای معتبر و دارای گواهی‌نامه استفاده کنید و مصرف روزانه را به حدود یک فنجان محدود نمایید. همچنین توصیه می‌شود ماچا به کودکان سرو نشود.

طعم ماچا چگونه است؟

ماچا طعمی گیاهی با مقداری طعم مغزدار، شیرینی ملایم و تلخی کم دارد. طعم ماچا ممکن است بسته به درجه و کیفیت آن متفاوت باشد. ماچای درجه مراسمی (ceremonial grade) معمولاً طعمی نرم‌تر و شیرین‌تر با تلخی کمتر دارد، در حالی که ماچای درجه آشپزی (culinary grade) شیرینی کمتری دارد اما طعمی مغزدارتر ارائه می‌کند. همچنین طعم ماچا در طول زمان و با قرار گرفتن در معرض اکسیژن ممکن است تلخ‌تر شود.

طرز تهیه ماچا:

هنر تهیه چای ماچا از طبقه سامورایی‌های ژاپن نشأت گرفته و به عنوان روشی برای مدیتیشن، تمرین انضباط شخصی و دستیابی به ذن (Zen) شناخته می‌شود.

طرز تهیه چای ماچا چگونه است؟

برای آشنایی با روش سنتی تهیه چای ماچا، می‌توانید از ویدئوی آموزشی زیر استفاده کنید:

مواد لازم برای تهیه چای ماچا طبق مراسم سنتی ژاپنی:

• پودر ماچا
• آب داغ
• کاسه چای (چاون – Chawan)
• همزن بامبو مخصوص ماچا (چاسن – Chasen)
• قاشق چای‌ خوری بامبو (چاشاکو – Chashaku)

در چند مرحله چای ماچا آماده می شود؟

• کاسه چای را با آب داغ پر کنید تا گرم شود.
• همزن ماچا (چاسن) را به مدت ۳۰ ثانیه در آب قرار دهید تا بامبو نرم شود، سپس آب را خالی کنید.
• با استفاده از قاشق چاشاکو، حدود ۱ قاشق چای‌ خوری پودر ماچا را در کاسه بریزید.
• ۲ اونس (حدود ۶۰ میلی‌لیتر) آب داغ با دمای بین ۷۰ تا ۸۰ درجه سانتی‌ گراد (۱۶۰ تا ۱۷۵ درجه فارنهایت) روی پودر ماچا بریزید. آب جوش نباشد زیرا باعث سوختن ماچا و تلخی آن می‌شود.
• با چاسن، ماچا را به سرعت و با حرکات زیگزاگی و سبک هم بزنید (نه حرکات دایره‌ای سنتی) تا پودر کاملا در آب حل شود.
• هنگامی که کف سبز رنگ و نرمی روی سطح چای ظاهر شد، همزن را به آرامی و به صورت چرخشی حرکت دهید.
• چای ماچا را مستقیم از چاون یا فنجان دلخواه خود بنوشید و ذهن خود را آرام کنید.

نکات مهم در نگهداری ماچا چیست؟

پودر ماچا را در ظرفی کاملا دربسته و در مکانی خنک و تاریک نگهداری کنید تا تازگی و کیفیت آن حفظ شود. در این شرایط، پودر ماچا پس از باز شدن تا ۴ تا ۸ هفته قابل استفاده است و در حالت بسته‌بندی اولیه حدود یک سال ماندگاری دارد، مشابه طول عمر بسیاری از ادویه‌ها.

همزن بامبو ماچا (چاسن-chasen) چیست؟

همزن بامبو ماچا، که به آن چاسن نیز گفته می‌شود، یک ابزار دستی ساخته شده از بامبو است که به‌طور خاص برای تهیه چای ماچا طراحی شده است. این همزن به صورت سنتی از یک تکه بامبو ساخته می‌شود و تعداد پره‌ها یا «دندان‌ها»ی آن می‌تواند بین ۱۶ تا ۱۲۰ عدد متغیر باشد. هرچه تعداد پره‌ها بیشتر باشد، فوم ماچا سریع‌تر و بهتر شکل می‌گیرد. برای حفظ شکل همزن، بهتر است آن را در نگهدارنده مخصوص چاسن به نام «کوزه نائوشی» (Kuse Naoshi) قرار دهید.

روش تهیه ماچا بدون همزن بامبو چگونه است؟

اگرچه استفاده از همزن بامبو برای رسیدن به کیفیت و ظرافت مراسم چای ماچا توصیه می‌شود، ممکن است شما دسترسی فوری به چاسن نداشته باشید. در این صورت می‌توانید از جایگزین‌های زیر استفاده کنید:

• همزن دستی شیر (Handheld Milk Frother): رایج‌ترین جایگزین که ممکن است فوم یکدستی ایجاد نکند.
• مخلوط‌کن (Blender): می‌تواند پودر را تا حدی حل کند اما احتمالاً نیاز به هم زدن دستی برای تکمیل دارد.
• چنگال (Fork): توانایی شکستن گلوله‌های پودر را ندارد و ممکن است نیاز به هم زدن طولانی‌مدت باشد.

هر چند این جایگزین‌ها مفیدند، اما بهترین تجربه با استفاده از همزن بامبو حاصل می‌شود.

تفاوت ماچا و چای سبز چیست؟

اگرچه ماچا و چای سبز هر دو از گیاه Camellia sinensis تهیه می‌شوند، اما تفاوت‌هایی وجود دارد که این دو را از هم متمایز می‌کند:

• هنگام نوشیدن ماچا، شما در واقع برگ کامل چای سبز را مصرف می‌کنید، اما در چای سبز معمولی، برگ‌ها دم شده، در آب خیسانده شده و سپس حذف می‌شوند.
• میزان کافئین ماچا دو برابر چای سبز است.
• مقدار EGCG (اپی‌ گالو کاتچین گالات) در ماچا دو برابر چای سبز است.
• ماچا دارای غلظت بالاتری از مواد مغذی نسبت به چای سبز است.
• طعم ماچا به طور طبیعی شیرین و گیاهی است، در حالی که چای سبز طعمی ملایم و خاکی دارد که برای ترکیب با سایر طعم‌ها در دمنوش‌ها مناسب است.

تفاوت پودر ماچا و پودر چای سبز در چیست؟

• پودر ماچا رنگ سبز تیره و زنده‌ای دارد، در حالی که پودر چای سبز معمولاً رنگ زرد مایل به قهوه‌ای دارد.
• ماچا از برگ‌های جوان و سایه‌دار چای سبز تهیه می‌شود، اما پودر چای سبز از برگ‌های بالغی ساخته می‌شود که در طول رشد در معرض نور خورشید قرار گرفته‌اند.
• پودر ماچا با آسیاب سنگی برگ‌ها تهیه می‌شود، در حالی که پودر چای سبز با خرد کردن برگ‌ها توسط فشار هوا (پودر کردن با ایرپرس) تولید می‌شود.

گرید های کیفی مختلف ماچا

ماچا معمولاً در دو درجه اصلی مناسبتی و آشپزی عرضه می‌ شود، هر چند برخی درجه سوم لاته را نیز به آن اضافه می‌ کنند. هر درجه از نظر کیفیت، ویژگی‌ ها و کاربرد متفاوت است. در ادامه تفاوت‌های این درجه‌ها را بررسی می‌کنیم:

۱. ماچا درجه مراسمی (Ceremonial Grade)

این نوع ماچا به عنوان باکیفیت‌ترین و ممتازترین ماچا شناخته می‌شود و معمولاً بدون افزودنی یا شیرین‌کننده مصرف می‌گردد. برگ‌های چای جوان و سایه‌دار با دقت برداشت و فرآوری می‌شوند تا ماچایی نرم و لطیف تولید شود.

• طعم: طعمی ظریف گیاهی با شیرینی ملایم و کمی طعم مغزدار
• کاربرد: استفاده در مراسم سنتی چای ژاپنی، سرو با آب داغ ساده، مخصوص مناسبت‌های خاص
• رنگ: سبز زنده و روشن
• قیمت: $$$ (گران‌تر)

۲. ماچا درجه آشپزی (Culinary Grade)

این نوع ماچا رایج‌ ترین نوع مصرفی است و از برگ‌های چای برداشت دوم یا سوم تهیه می‌شود. این ماچا برای ترکیب با سایر مواد مانند شیر و شیرین‌کننده‌ها ساخته شده و به همین دلیل در نوشیدنی‌های کافی‌شاپ و دسرها کاربرد فراوان دارد.

• طعم: طعمی قوی‌ تر شبیه علف با تلخی ملایم و طعمی مغزدار قابل تشخیص
• کاربرد: دم کردن و ترکیب با شیر و شیرین‌کننده‌ها، استفاده در محصولات پخته‌شده، اسموتی‌ها، کوکتل‌ها و سایر نوشیدنی‌ها
• رنگ: سبز مات یا سبز روشن
• قیمت: $ (مقرون‌به‌صرفه‌تر)

گرید های تخصصی مختلف ماچا در دسته بندی آشپزی و کاربردهای آن به شرح زیر است

• ماچا درجه پریمیوم (Premium Grade): بافت نرم و لطیف که به خوبی در آب داغ حل می‌شود، رنگ سبز زنده و مناسب برای مصرف روزمره.
• ماچا درجه کلاسیک (Classic Grade): گزینه‌ای اقتصادی برای استفاده روزانه، با طعم گیاهی قوی.
• ماچا درجه مواد اولیه (Ingredient Grade): غلظت بالاتر و قوام ضخیم، مناسب برای ترکیب با شیر یا محصولات لبنی مثل دسرها و سس‌ها.
• ماچا درجه آشپزخانه (Kitchen Grade): معمولاً از برگ‌های بالغ و کمتر لطیف تهیه می‌شود، طعمی تلخ و مشخص دارد و بیشتر در دستورهای غذایی مانند سوپ‌ها، خوراک‌های سرخ‌کردنی و محصولات پخته با طعم غنی کاربرد دارد.

۳. ماچا درجه لاته (Latte Grade)

ماچا درجه لاته که به نام ماچا درجه کافی‌شاپ نیز شناخته می‌شود، از برگ‌های برداشت اول چای سبز تهیه شده و مخصوص نوشیدنی‌های شیری بخارپز شده است. این نوع ماچا معمولاً در دسته‌بندی ماچا درجه آشپزی قرار می‌گیرد، اما گاهی به عنوان یک درجه مستقل نیز ذکر می‌شود.

• طعم: طعمی قوی شبیه علف با تلخی ملایم
• کاربرد: ترکیب عالی با نوشیدنی‌ها و دسرهای پایه شیر، معمولاً همراه با شیر و شیرین‌کننده‌ها، استفاده در لاته‌های گرم یا سرد، اسموتی‌ها و بستنی
• رنگ: سبز
• قیمت: $$

پخت و پز با ماچا چگونه است؟

ماچا می‌ تواند یک خوراکی یا نوشیدنی ساده را به یک تجربه رنگارنگ و جذاب تبدیل کند. افزودن ماچا به کیک‌ها و لاته‌ها طعمی اُمایی ایجاد می‌کند که به خوبی با شیرینی‌ها تعادل دارد و طعم غذاهای خوش‌طعم را روشن‌تر می‌کند. در ادامه چند نمونه از دستورهای غذایی و نوشیدنی‌های ماچا که می‌توانید در کافه یا قنادی خود ارائه دهید آمده است:

• کاپوچینو ماچا
• بستنی سبز ماچا
• پنکیک ماچا
• پاپ‌کورن پوشیده شده با ماچا
• کوکی ماچا
• سوپ ماچا
• پودینگ سبز ماچا
• سس سالاد ماچا
• گواکاموله ماچا

گزینه ای مناسب جهت گسترش منو کافی شاپ شما

با افزودن گزینه‌ های متنوع ماچا کنار انواع نوشیدنی‌ های قهوه، منوی کافه خود را گسترش دهید. می‌ توانید ماچا را در یک نوشیدنی یا دسر شاخص به کار ببرید یا با ارائه مراسم سنتی چای ژاپنی، تجربه‌ای آرامش‌ بخش و متفاوت برای مشتریان خود فراهم کنید.

طرز تهیه شیک ماچا چگونه است؟

مواد لازم:

• ۱ قاشق چای‌ خوری پودر ماچا
• ۱ لیوان شیر سرد (می‌توانید از شیر بادام، شیر سویا یا هر شیر گیاهی دلخواه استفاده کنید)
• ۱ قاشق غذاخوری عسل یا شیره‌ی افرا (اختیاری برای شیرینی)
• ۱/۲ پیمانه یخ
• ۱ اسکوپ بستنی وانیلی (اختیاری، برای طعم و بافت کرمی‌ تر)

روش تهیه:

• ابتدا پودر ماچا را با کمی شیر سرد (حدود ۲ قاشق غذاخوری) در یک کاسه کوچک یا شیکر خوب هم بزنید تا کاملا حل شود و گلوله نداشته باشد.
• سپس شیر باقی‌مانده، عسل (یا شکر)، یخ و بستنی وانیلی را به مخلوط‌کن یا بلندر اضافه کنید.
• محلول ماچا را به همراه بقیه مواد داخل مخلوط‌ کن بریزید و به مدت ۳۰ تا ۶۰ ثانیه تا زمانی که ترکیب صاف و یکدست شود، مخلوط کنید.
• شیک را در لیوان سرو بریزید و در صورت تمایل با پودر ماچا یا برگ نعنا تزیین کنید.
• نوش جان.

FAQ – پرسش‌های متداول درباره ماچا

منابع: webstaurantstore

علیرضا فرهمند